(Tin tức) Dự báo, năm 2012, hoạt động đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài sẽ gặp một số khó khăn, thách thức. Tuy vậy, xuất khẩu lao động (XKLĐ) của Việt Nam vẫn có những mảng sáng- chính là những cơ hội mới ở những thị trường có thu nhập cao. Chiến lược XKLĐ của ta thời gian tới sẽ hướng vào mục tiêu cải thiện chất lượng lao động nhằm nâng cao hiệu quả của công tác này. TS Lê Văn Thanh (ảnh), Phó Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước (QLLĐNN) đã trao đổi với Tin Tức về vấn đề này.

Nhiều ý kiến cho rằng năm 2011 là năm khá “sóng gió” với lĩnh vực XKLĐ, ông có bình luận gì về điều này?

Có thể nói năm 2011 là một năm khó khăn đối với hoạt động XKLĐ của Việt Nam. Bất ổn chính trị tại Libi hồi tháng 3 đã khiến chúng ta không những không thể đưa lao động mới sang làm việc tại thị trường này mà còn phải đưa hơn 10.000 lao động đang làm việc tại Libi về nước. Bên cạnh đó, tình hình kinh tế thế giới vẫn đang trong giai đoạn khó khăn, ảnh hưởng tới công tác XKLĐ của ta.

Bên cạnh đó, năm 2011, Hàn Quốc tạm dừng cuộc kiểm tra tiếng Hàn trước thực trạng lao động Việt Nam bỏ trốn gia tăng; thị trường Nhật Bản bị ảnh hưởng bởi thiên tai…

Tuy nhiên, với sự cố gắng của các cơ quan chức năng và các tổ chức, doanh nghiệp XKLĐ trong việc đẩy mạnh các thị trường truyền thống và khai thác một số thị trường mới nên trong 11 tháng đầu năm 2011 đã đưa được hơn 81.000 lao động đi làm việc ở nước ngoài, đạt khoảng 93% kế hoạch cả năm (87.000 lao động). Các thị trường chính như Đài Loan (TQ), Hàn Quốc, Nhật Bản và Malaixia tăng về số lượng so với cùng kỳ năm 2010, hoàn thành kế hoạch đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài năm 2011.

Hiện nay, những thị trường nào là thị trường truyền thống của chúng ta?

Hiện nay, các thị trường lao động ở châu Á gồm Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (TQ), Malaixia vẫn là các thị trường truyền thống của ta. Tổng số lao động Việt Nam đang làm việc tại 4 thị trường này trên 200.000 người, chiếm 40% tổng số lao động Việt Nam đang làm việc tại trên 40 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Trong đó, khoảng 18.000 lao động Việt Nam đang làm việc tại Nhật Bản, chủ yếu trong các ngành nghề: Cơ khí, điện tử, may công nhiệp, sản xuất sản phẩm nhựa… Thị trường Hàn Quốc có khoảng 60.000 lao động VN đang làm việc trong các ngành nghề sản xuất chế tạo, nông nghiệp, ngư nghiệp và xây dựng. Thị trường Malaixia có gần 54.000 lao động Việt Nam đang làm việc, trong nhiều ngành nghề khác nhau như sản xuất linh kiện điện tử, may mặc, sản xuất đồ gỗ; xây dựng hoặc nông nghiệp. Đài Loan (TQ) là thị trường có nhiều lao động VN đang làm việc nhất, với gần 93.000 người, chủ yếu làm công nhân trong các nhà máy; nhân viên chăm sóc trong các nhà dưỡng lão…

Xuất khẩu lao động năm 2012 của ta có những thuận lợi, khó khăn gì, thưa ông?

Trong năm 2012, hoạt động đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài sẽ gặp một số khó khăn, thách thức. Kinh tế thế giới hiện đang hồi phục nhưng vẫn diễn biến khó lường. Tình hình chính trị bất ổn tại các quốc gia ở khu vực Trung Đông và Bắc Phi cũng như ảnh hưởng của khủng hoảng nợ công ở một số quốc gia châu Âu dẫn đến việc thị trường lao động quốc tế bị thu hẹp, sụt giảm. Do đó, sự cạnh tranh giữa các quốc gia cung ứng lao động vốn đã rất gay gắt, càng trở nên gay gắt hơn trong năm 2012 và những năm tiếp theo. Điều này sẽ làm ảnh hưởng đến việc phát triển các thị trường mới của Việt nam

Tuy vậy, hoạt động XKLĐ của ta cũng có một số thuận lợi nhất định. Nền kinh tế của những thị trường tiếp nhận nhiều lao động Việt Nam như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (TQ), Malaixia… vẫn tăng trưởng và có nhu cầu cao trong việc tiếp nhận lao động nước ngoài. Nhu cầu lao động Việt Nam của các nước này vẫn tăng. Việc ký thỏa thuận quốc gia về tiếp nhận y tá và hộ lý Việt Nam của Nhật Bản đã mở ra một cơ hội mới cho lao động Việt Nam trong ngành nghề có thu nhập cao và khá được coi trọng tại Nhật Bản.

Việc cố gắng để đáp ứng được đòi hỏi khá cao của thị trường lao động Nhật Bản sẽ tạo ra một bước đệm để nâng cao chất lượng nguồn lao động Việt Nam. Chúng ta hướng tới các thị trường các nước phát triển khác với phương châm chú trọng tăng cường chất lượng để phát triển số lượng.

Thu nhập vẫn là điều người lao động trông chờ nhiều hơn cả. Cục có kế hoạch gì trong việc mở rộng những thị trường thu nhập cao trong năm tới? Khả năng chiếm lĩnh thị trường này của lao động ta ra sao?

Các đơn hàng lao động phổ thông với tiền lương thấp ngày càng trở nên kém hiệu quả đối với cả người lao động, doanh nghiệp phái cử và nhà nước. Thời gian tới, chiến lược XKLĐ của ta sẽ hướng vào mục tiêu cải thiện chất lượng lao động nhằm nâng cao hiệu quả của công tác này. Việc nâng cao chất lượng nguồn lao động hướng tới thị trường lao động của các nước phát triển với những đơn hàng có thu nhập cao, điều kiện làm việc tốt và ổn định như Nhật Bản. Hướng vào mục tiêu này ta phải đổi mới từ khâu tuyển chọn lao động, nâng cấp đầu tư các cơ sở đào tạo đến việc tăng cường khai thác phát triển các thị trường mới.
Theo đánh giá của các chuyên gia nhân lực của Nhật Bản và Hàn Quốc, lao động ta có tố chất cần cù, thông minh, nhạy bén và ham học hỏi. Tôi tin chắc rằng, nếu chúng ta tăng cường khâu tuyển chọn đầu vào, chuẩn hóa đào tạo ngoại ngữ cùng với nỗ lực hoàn thiện ý thức kỷ luật thì lao động VN hoàn toàn có thể đủ điều kiện tham gia các thị trường lao động rất khó tính ở các nước phát triển.

Với tiền đề đó, năm 2012 hứa hẹn sẽ có những đột phá gì trong chiến lược XKLĐ của nước ta, thưa ông?

Trước tiên, để khai thác tại các thị trường đang phục hồi, ta sẽ triển khai nhiều biện pháp hướng tới thị trường Libi… Bên cạnh đó, chúng tôi đẩy mạnh khai thác các lĩnh vực và các nghề trước đây ta chưa quan tâm trong lĩnh vực dịch vụ…

Bên cạnh đó, Cục tiếp tục khai thác những thị trường mới phù hợp với điều kiện và trình độ của ta. Chúng tôi tích cực triển khai các hoạt động đối ngoại để ký kết các thỏa thuận với các nước về hợp tác lao động, tạo khung pháp lý đưa lao động đi; các biện pháp quảng bá lao động Việt Nam với thị trường lao động ngoài nước.

Song song với hệ thống đào tạo nghề quốc gia, chúng tôi sẽ tiếp tục thực hiện các chương trình từ nguồn chương trình mục tiêu đào tạo nghề, từ Quỹ hỗ trợ việc làm ngoài nước. Có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp XKLĐ xây dựng các cơ sở đào tạo lao động. Đặc biệt, triển khai các chương trình chuẩn hóa trong đào tạo, nhất là ngoại ngữ. Việc rèn luyện ý thức tổ chức kỷ luật và tuân thủ pháp luật cũng là yếu tố cần chú trọng trong các chương trình đào tạo này.

Tiếp tục tăng cường công tác quản lý nhà nước về XKLĐ, đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các vi phạm trong lĩnh vực XKLĐ. Thực hiện các chương trình hỗ trợ các doanh nghiệp XKLĐ nâng cao năng lực hoạt động thông qua cung cấp thông tin, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ, hỗ trợ đào tạo cán bộ…

Ngành cũng sẽ đa dạng hóa các hình thức thông tin như các thông tin được cập nhật thường xuyên trên các trang web của bộ, Cục QLLĐNN, Trung tâm Lao động ngoài nước, phát hành tờ rơi áp phích, các cuốn hỏi đáp về XKLĐ, thông tin thường xuyên trên các phương tiện thông tin đại chúng, phát triển hệ thống thông tin qua các tuyên truyền viên cấp phường, xã… để người lao động có đủ thông tin chủ động trang bị cho mình các điều kiện tham gia XKLĐ, đặc biệt là về tay nghề và ngoại ngữ, góp phần nâng cao chất lượng nguồn lao động xuất khẩu.

Xin cảm ơn ông!

Mạnh Minh (thực hiện)